Geen formeel adviesrecht, wél stevig ingebed
Een belangrijk verschil met een ondernemingsraad (OR) is dat een VAR, PAR, VVAR of VSB geen eigen wettelijke status of formeel adviesrecht heeft zoals vastgelegd in de Wet op de ondernemingsraden (WOR). De WziZ schrijft wel voor dat zorgprofessionals structureel zeggenschap moeten hebben, maar legt niet vast dat een bestuurder verplicht is het advies van een adviesraad over te nemen. De invloed van een adviesraad is dus niet juridisch afdwingbaar, maar in de praktijk wel steeds steviger ingebed in governancecodes, kwaliteitskaders en cao’s. Zo worden adviesraden bijvoorbeeld expliciet genoemd in de cao Ziekenhuizen en de cao VVT als manier om professionele zeggenschap concreet te maken.
Duidelijke grenzen: zorginhoud en vakinhoud
Een adviesraad richt zich specifiek op onderwerpen die de zorginhoud, de beroepsontwikkeling en de kwaliteit van het werk raken. Taken die wettelijk onder het domein van de OR vallen, zoals reorganisaties of arbeidsvoorwaarden, blijven buiten de scope van een VAR of PAR. Het verschil met de OR is daarmee helder: de OR heeft een formele positie bij personele en bedrijfsorganisatorische besluiten, terwijl een adviesraad de professionele stem op de werkvloer vertegenwoordigt bij vakinhoud en kwaliteit.
Niet bindend, wel waardevol
Omdat de WziZ geen formele adviesprocedure voorschrijft, is het advies van een adviesraad niet bindend en kan de Raad van Bestuur dit naast zich neerleggen. Niet bindend betekent echter niet hetzelfde als niet serieus genomen: veel adviesraden hebben een stevig instellingsreglement waarin is vastgelegd hoe en wanneer de raad betrokken wordt. In de praktijk gebeurt het zelden dat een adviesraad wordt genegeerd, zolang er een goede samenwerking is en de bestuurder de beroepsgroep serieus neemt en de meerwaarde ziet.
Een VAR, PAR, VSB of VVAR werkt altijd op basis van interne afspraken, een reglement of een governancecode. De invloed van een adviesraad hangt dus sterk af van onderling vertrouwen, samenwerking en duidelijke afspraken met het bestuur. Een goede relatie met de RvB is daarom cruciaal voor de effectiviteit van een VAR of PAR.
Een kans om de zorg sterker te maken
Een sterke adviesraad is geen verplicht nummer, maar een kans om samen de zorg beter te maken. Door goede afspraken, een heldere rolverdeling en wederzijds respect kan een VAR, PAR, VVAR of VSB een waardevolle sparringpartner zijn voor de Raad van Bestuur én een stevige stem voor de werkvloer. Zo wordt professionele zeggenschap geen papieren belofte, maar merkbaar in de praktijk.
